Oislam ongaro ndja manuka, ongwatera ohunga nomuinyo. I tunduuza omundu kourike okuyandja ombango koupanga we ku nOmuute (Ndjambi). I honga kutja ovandu ve muna ondjoroka noupupurukwe momuinyo oukarerere okutuurungira mokukara popezu na Ndjambi, okukongorera omayuuriro We nokuungura ombango ombwa.
Ovamuslima ve tjinda oruveze orutjatano, otjovandu ovengi mouye pu pa yeta kutja ongamburiro yawo irire imwe yozongamburiro ozonene mevaverwa. Okukambura nokurikotamena ku Ndjambi umwe nOmunauatjiri, oongunḓe yavo momuinyo nu oonḓikameno yOvaislama.
Embo ndi ‘Islam” mOtjiaraba ri heya kutja “oukarere” ku Ndjambi omuanauatjiri umwe. Omundu ngwe riyandjere okutjita ombango ya Ndjambi u isanewa Omumuslim, nu ma yenene okuza komuhoko, otjivara kangamwa.
Otjikaṋena tji tji pangura Ovaislama kozongamburiro zarwe okokutja kai ya rukirwa komundu poo okukuramena po omuhoko kaaṋi.
Ozongunḓe 6 zongamburiro
Okukambura mu Allah
Allah ena ra Ndjambi Omunauatjiri umwe. “Allah” ena rapeke rOtjiaraba ra Ndjambi Omunauatjiri umwe. Allah kenovapirure, omapanga, ovandu mbe ṱa pu na ye/mbe sasanekwa ku Ye, ovanatje poo ovanene. Eye ke ya sana ku noviutwa vye, tjinga ape hi notjiṋa tji tji nouyere nonḓengu Ye. Omana wonḓengu ye: Omuute, Omunatjari, Omukombanda, Omunamasa, Omusemba, Omunazondunge, Omuparure, Omutjiwe wa avihe.
Eye Omuute nomuparure wa avihe, Eye ngwe tu pa ozondaya ozengi tjinene, tjimuna oviṋepo vyokuzuva, vyokumuna, vyokuripura nomasa wokukawondja, okuhungira nokuungura. Mena ranao, tu sokumuzemburuka, okumutanga nokurikotamena ku Ye erike amatu kongorere omavyuuriro We.
Ohepero okuzikamisa kutja ouye mbu ṱa mba, mbwa zikama katja au kara ko andakuzu ka masa nozondunge Ze. Ouripura wokehi okumuna kutja ouye we riuta ouini, poo okutja ovitjitwa mbye riutira.
Okukambura mOvaengeri
Ovaengeri va ungurwa pondjerera, va pewa otjiungura nu kave panḓa kOmuute. Ondjivisiro imwe ndja vandururwa ohunga navo, oGabriel, ngu tjivisa ombuze ya Ndjambi Kovauke, nomuengeri wonḓiro ngu toora ominyo vyovandu.
Okukambura membo nda vandururwa
Allah u hinda ovirimunikise kovahindwa ve vombuze otjomuano wokuvyuura nokuyarisa otjari kovandu ve.
Pe nOtora nomahongero nga vandururwa ku Mosses na Jesus nembo eyapuke (Oquran) nda vandururwaku Muhammad (ohange ngai kare pu na vo avehe).
Oquran ombuze ya Ndjambi nu omavanduriro omasenina kovandu. Pe noviyarisiro ovingi novihimise mbya za ku Ndjambi, ovisanekero tjimuna:
I nombuze osupi nu ongahu kovandu avehe ohunga nokurumata ongamburiro ohunga Ndjambi omunamasa.
I nombuze yeraka rapeke nu ewa mOtjiaraba, ombuze yOquran ya vandururwa komuuke Muhammad (ohange ngai kare pu naye) ngwa tjiukwa mekuruhungi kokutja kaaari nomahongero (kaatjiwa okutjanga nokuresa).
I noviraisiro ovingi ovikahu mbya munikwa i yovakonḓononeno, posi ya mbya vandururwa rukuru ozombura 1400 nḓa kapita.
Ya pwika embo-kembo, okuza indu tji ya vandururwa okuza kororohwa meraka rOtjiaraba, kai ri tjimuna omakondwa (omambo omayapuke) warwe nga nyutwa, okurunduruwa nokupandjara.
Otjihimise tjarwe ohunga nOquran okokutja kari nozondataiziro kaparukaze poo ombambaukiro.
Omakahururiro wapeke omengi ngeri mOquran okokutja embo ndi mari sokuza ku Ndjambi porwe. Pamwe nombuze ombwa novitjitwa vya Muhammad (ohange ngai kare pu na Ye), oombuze ondenga ombwa younongo wOvaislama.
Okukambura movauke
Ovamuslima ve kambura ovauke omayovi va tumwa i Allah, umwe kotjiwaṋa atjihe, okuvasisa omavandururiro wa Ndjambi. Ovauke mba mu na:
Adam, Noah, Abraham, David, Joseph, Moses, Jesus and Muhammad (ohange ngai kare na vo avehe). Oruhindo rwawo yari okukotora ovandu okurikotamena ku Ndjambi Omunauatjiri umwe, nokurira ovihorera vyomuano wokuyozika Ndjambi, nokuvyuurira ovandu kondjira yomuinyo wa aruhe. Ovauke kave haṋasana ouyere wa Ndjambi ko kako, poo ongumbiro nomerikotameno poo okutuurungira muvo okuyenda ku Ndjambi, pa tjaerwa nu pe varwa otja omatemangururiro ku Ndjambi ngwa sokurikotamenenwa erike.
- Omuuke Jesus
Ovamuslima ve kambura kutja Jesus, omuuke wa Ndjambi wondjingonekero yapeke, wa kwatwa mongaro yapeke i yomusukona omuta ina Maria. Wa tjita ovihimise ovingi kehi yousemba wa Ndjambi, tjimuna, okuverura omuvere, okumunisa ovapoṱu, nokukarera ina komakuminino. Noondarire kutja Ovamuslima va tenga nokusuvera Jesus, kave rikotamene ku Ye. Kave mu vara otjomuna wa Ndjambi, nu kenorupa mu imba ovetatu (ihe, omuna nombepo ondjapuke) nu kenovikaṋena poo omasa wa Ndjambi.
Ndjambi ma tja: kahepero ku Allah okutoora omuna, ngwa varwa nao! Tji ma wisa oupanga, Ma tja,”Ngape kare nu pe ri nao” Oquran 19:35
- Omuuke Muhammad
Muhammad (ohange ngai kare na Ye) wari omuuke omusenina okutumwa kovandu. We ya nOquran okuraisa omuano omahongero ngeri muro kutja ye sokukawondjisiwa/ungurisiwa vi, wari otjihorera otjiwa tjouatjiri, omunatjari, omurikende, omuhungire wouatjiri nu ombanḓe. Tjimuna Jesus, Ovamuslima kave rikotamene ku Muhammad.
Okukambura meyuva rombanguriro
Eyuva rombanguriro ra kuramena eṱe atuhe, matu kakurama momurungu wOmuute, atu kapangurwa otja kouwa nouvi wetu. Ovitjitwa vyetu avihe mavi katarewa noondarire kutja vi ṱa pi.
Meyuva ndi, Allah, Omupangure ma katara kovikaro vyetu nu kape nomundu ma kazundwa. Ouwa wovandu avehe mau kakotorwa. Avehe mave katjindwa otja komeritjindiro wawo, otjisuta tja Paradisa poo omberero yomuriro wotjovasengwa.
Nokuhina eyuva rombanguriro, omuinyo atja u kara nokuhina omuhunga, orondu ovandu avehe katja ve muna ongutukiro.
Okukambura mouyenda wOmuyapuke
Allah u tjiwa oviṋa avihe, okuza korukapitaveze norupeveze, na avihe mbi mavi tjiwa moruyaveze. U nomasa kombanda oviṋa avihe, kape notjiṋa tji tji tjitwa nokuhina ondjiviro nousemba We.
Omundu auhe wa pewa ousemba wokutoorora pokati kouwa nouvi, nu ma kapangurwa otja kondoorora ye.
Ombango yoye kai vetasana otjipara ku nokutja ovitjitwa vi kara kehi yondjiviro poo ousemba wa Ndjambi, nu kape hee kutja omasa nombango ya Ndjambi i tjaera ovandu koviṋa avihe vyombango yawo. Ondjiviro ya Ndjambi ohunga nozondyero zovandu kai ve ṋiṋikiza kutja ve toore ondyero ndjo, Ndjambi ke nohange noviṋa avihe mbye yandjera kutja vi tjitwe.
Ozongunḓe 5 zokurikotamena
Onḓikameno yomuinyo wOvamuslima
Omayauziro wongamburiro
Omayauziro wongamburiro okuyandja oumune wokutja kape na Ndjambi wonḓengu warwe ngwa pwira okurikotamenwa pendje na Allah, na Muhammad omuhindwa we wozombuze.
I sokuzikamena kongamburiro onḓikame ndji mai zu komutima, nu ndji mai kongorerwa i yovitjitwa/ongaro. Momayauziro nga, omundu u sokutonda Oondjambi varwe voposyo, a kambura kutja Allah eerike ngwa pwira okurikotamenwa, na yakura omuhindwa we omusenina, komurungu okurira Omumuslim.
Okukumba ovikando vitano meyuva
Ongumbiro i zikamisa oruwano romundu na popambepo rOmumuslim kourike we ku nOmuute, otjiungura otjiramangwa nu otjizemburukisiwa nu omerizirira womundu okutenga Ndjambi.
Ongumbiro aihe i toora ozominute katjondumba nu amo yarukire po Oquran, okuriyarikaṋa, okutanga Allah, nomanyinganyingiro woharive ngo. Komurungu wongumbiro, Ovamuslima ve koha otupa twotutu twawo, tjimuna, omurungu nomake kokurikohorora popambepo na monyama.
Pe sokukahuruka kutja, Allah kahepa omundu okurikotamena ku Ye, posi ya eṱe tu mu hepa, nu okurikotamena ku Ye okouwa wetu.
Komapatero
Oviuṋe vyongamburiro mbi twa tamuna pamwe nomiano vyokurikotamena ombi twako onḓengu kOvaislama.
Tji vya yenenisiwa, Ovaislama ve yenenisa oupambepo, otjinyama, omeritjindiro noumwe notuhepo twovandu avehe nu ongaro yomuinyo. Komeho, imbwi oomuano auyerike mbwa yakurwa i Ndjambi, nu oondjira ndji twara komuinyo wa aruhe ku Parandisa.
Ngamwa ngwa tjiti ouwa nombango ya Ndjambi, kutja omukazendu poo omurumendu, ngunda aeri omukambure -matu mu vatere kutja ma hupe omuinyo omuwa, nu matu ve pe otjisuta tjawo [kombunda yonḓiro] otja komeritjindiro poo omahupiro wawo ” Oquran 16:97